- Philip en Olivier over nieuwe autoriteit -

Je trekt je grenzen zonder dat je in een machtspel belandt

Philip De Zommers en Olivier Maenhout over nieuwe autoriteit 

Nieuwe autoriteit is aan een opmars bezig. Alsmaar meer zorgverleners passen deze geweldloze verzetstechniek toe wanneer cliënten grensoverschrijdend tot gewelddadig gedrag stellen. Olivier Maenhout is orthoagoog en agressiecoach bij UNIE-K. Via Philip De Zommers, vroeger werkzaam in de jeugdzorg en praktijklector aan Hogeschool Odisee, volgde hij een opleiding over nieuwe autoriteit. Voor dit interview brachten we hen opnieuw samen.

 
“Noem nieuwe autoriteit gerust een basishouding. Je kan je namelijk geweldloos opstellen in gelijk welke begeleidingssituatie – niet alleen wanneer het moeilijk loopt”, legt Olivier uit. “Het doel van nieuwe autoriteit is: de band tussen de cliënt en de begeleider versterken. De techniek werd bedacht door Haim Omer, een Israëlische professor. Natuurlijk moet je zijn theorie telkens op maat van de cliënt toepassen. Zeker binnen onze doelgroep verschillen de cliënten onderling sterk van elkaar. Zo is de ene persoon bijvoorbeeld erg mondig, terwijl iemand anders helemaal niet kan spreken.”
 

“Noem nieuwe autoriteit gerust een basishouding. Je kan je namelijk geweldloos opstellen in gelijk welke begeleidingssituatie – niet alleen wanneer het moeilijk loopt.”

“Haim Omer werkte zeven interventies uit voor ouders van kinderen die destructief gedrag stellen. Via die technieken kunnen zij hun autoriteit op een geweldloze manier herstellen. Ook Paul Verhaeghe is een inspirerende figuur. In zijn boek ‘Autoriteit’ beschrijft hij hoe de hedendaagse maatschappij onze blik op autoriteit verandert. Vroeger zagen we vooral patriarchale, dominante machtsverhoudingen. Die bestaan natuurlijk nog altijd. Toch is er een mindshift bezig: richting meer democratie, emancipatie, gelijk- waardigheid …” vult Philip aan.
 
Opmars binnen verschillende sectoren

“Nieuwe autoriteit wordt momenteel vooral toegepast in scholen en in de jeugd- en pleegzorg. Heel wat andere sectoren waaronder de gehandicaptenzorg lijken intussen te volgen. Zo neemt het aantal coachingtrajecten en vormingen toe”, weet Philip. “Binnen onze doelgroep is nieuwe autoriteit nog niet sterk ingeburgerd”, geeft Olivier toe. “Toch ligt de focus niet langer op de cliënt en het probleemgedrag. Maar wel op hoe de begeleider op dat gedrag reageert: met meer zelfcontrole. Want wanneer je met rust en zelfregulatie in een escalerende situatie stapt, kan je je grenzen trekken zonder dat je daarbij in een machtsstrijd of in een verder escalerend conflict belandt.”

Sfeer van herstel

“Tijdens een conflict heb je enkel controle over jouw aandeel daarin. Niet over het aandeel van de cliënt”, verduidelijkt Philip. “Vroeger was het de norm om autoriteit af te dwingen. Tijdens een conflict stelden begeleiders zich vaak dominant op. Maar daarmee kom je in diskrediet bij je cliënt. Binnen elke relatie doen zich natuurlijk soms conflicten voor. Als je de relatie met de cliënt op een verbindende manier aangaat, bouw je krediet op. Wanneer het dan toch eens clasht, heb je tenminste nog voldoende krediet over en kan je de onderlinge relatie terug herstellen eens de situatie afgekoeld is.”

Nieuwe autoriteit creëert niet alleen meer vertrouwen tussen begeleiders en cliënten. Wetenschappelijk onder- zoek toonde aan dat de techniek het stressniveau op de werkvloer doet dalen. “Wanneer er vaak agressie optreedt, merk je dat begeleiders zich op den duur machteloos voelen”, merkt Olivier op. “Nieuwe autoriteit kan hen terug perspectief bieden. De begeleiders passen namelijk niet langer elk hun eigen methode toe. Ze trekken voortaan aan hetzelfde zeel. Daardoor ontstaat er een wij-gevoel binnen het team. Dat heeft ook een impact op de cliënten. Zij merken dat de sfeer verandert en dat er ruimte is voor herstel.”

Niet hervallen in oude gewoonten

In de praktijk ziet Philip veel begeleiders toch in oude gewoonten hervallen. “Iedereen beschikt over een ‘trukendoos’, over bepaalde gedragspatronen die je meekreeg van thuis en die je ontwikkelde door je opgebouwde ervaring. Het is moeilijk om die volledig los te laten. Merk je dat je een cliënt bijvoorbeeld probeert te manipuleren? Dan ben je tóch weer in die dominante rol aan het kruipen. Al zie ik zo’n fouten eerder als oefenruimte. Veel mensen zijn opge- voed volgens traditionele, patriarchale normen. Die zitten diep ingebakken in ons systeem. Eén vorming over nieuwe autoriteit zal jou niet resetten. Daarom heb je goeie teamcoaches nodig die nieuwe autoriteit stapsgewijs in- stalleren en die de begeleiders vol- doende oefenruimte geven.”
 
“Ik zie begeleiders inderdaad soms teruggrijpen naar traditionele auto- riteit”, deelt Olivier vanuit zijn ervaring. Daarom gaan onze teams regelmatig samen rond de tafel zitten. Dan bespreken we een specifieke situatie en proberen we die te bekijken door de bril van nieuwe autoriteit. Want telkens wanneer een cliënt zich agressief gedraagt, schuilt daar een oorzaak achter. Wij moeten ervoor zorgen dat de relatie tussen de begeleiders en de cliënt geen zo’n oorzaak kan zijn. Blijven bijleren is dus de boodschap. Dat kan bijvoorbeeld via het vormingsaanbod en de supervisie op maat van Philip of via de organisatie Icoba”, tipt hij.